Écrits anonymes sur la musique au XVe siècle (1/4)
Écrits relatifs à la
musique ( 580-1764) : Index chronologique
1. de «Musica manualis cum tonale» à «Dictis
super addenda diligenter»
2. de
«Dicunt multi » à «M.J.C. de
modo»
3. de
«Modus cantandi versiculum » à «
Pri re la. Se re fa »
4.
de « Primo dividatur » à «
Ze lernen dy figurlichen musica »
Ab ff qui
habet
Anonyme XVe, Allemagne
- Ab ff qui habet locum prime magade [...]
Manuscrits
- Ms. 568, Kraków, Biblioteka Jagiełłonska, origine allemande, daté des
années 1465, f. 80-80v (f. 80v: tableau de solmisation et définition des
intervalles)
Éditions
- MEYER CHRISTIAN, Mensura monochordi. La division du monocorde (IXe-XVe siècles). Paris 1996, p. 182
Ad
faciendam scalam
Anonyme XVe
Ad faciendam scalam clavicordii intercisam [...] (v. 1467-1471)
Manuscrits
- Ms. I.Q.43, Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, fin XVe siècle, f.
138v
Éditions
- MEYER CHRISTIAN, Mensura monochordi. La division du monocorde (IXe-XVe siècles). Paris 1996, p. 229
Accentuandi regularis
modus
Anonyme XVe
Accentuandi regularis modus [...]
Manuscrits
- Ms. Add. 16900, London, British Library, origine allemande, fin
XVe-début XVIe siècle
Adhuc
est alia maxima
Anonyme XVe, Autriche
- Adhuc est alia maxima et perfectissima medietas [...] (division
harmonique)
Manuscrits
- Ms. Clm 19850, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine suposée à
Wien, daté 1447, f. 7
Ad
inviendum
Anonyme XVe
Ad inveniendum veras falsetas seu semitonia vera
[...]
Manuscrits
- Ms. I.Q.43, Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, fin XVe siècle, f.
138
Éditions
- MEYER CHRISTIAN, Mensura monochordi. La division du monocorde (IXe-XVe siècles). Paris 1996, p. 223
Ad laudandum
Deum
Anonyme XVe
Ad laudandum Deum trinum et unum [...]
Manuscrits
- Ms. B. 12, New York, Pierpont Morgan Library, origine anglaise, début
XVe siècle. f. 73v-76
Ad notitiam
artis
Anonyme XVe, Bohême
Ad noticiam artis musice pervenire cupientibus [...]
Manuscrits
- Ms. M CII 1 (1461), Praha, Prazkéo hradu, knihovna metropolitní
kapituly, originaire de Bohême, première moitié XVe siècle, f. 50-57v
Ad
sciendum artem discantus
Anonyme XVe
Ad sciendum artem discantus [Ars discantus secundum
Johannem de Muris] [Contrapunctus secundum magistrum Johannem de Muris est
facere]
Manuscrits
- Ms. 70 (71), Gent, Universiteitsbibliotheek, origine gandoise, daté
1503-1504, f. 34r, Bestia non cantor qui non canit arte usu [...]
- Ms. Add. 22315, London, British Library, manuscrit d'origine italienne
copié par Nicola Burzio, daté après 1473. f. 6
- Ms. Egerton 2954, id., origine italienne, daté 1430 au plus tôt. f.
23-26
Éditions
- COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (III) p. 68-113
- GERBERT MARTIN (1720-1793), dans «Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.]», St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967
Voir: Johannis de Muris (1290-1350)
Ad veram
notitiam
Anonyme XVe, Italie ou France
Ad veram notitiam habendam de omnibus tonis
[...]
Manuscrits
- Ms. 2/67 ( IV 30), Bergamo, Biblioteca Civica, origine française ou
Italienne, XVe siècle, f. 256v,
A gravis atque
levis
Anonyme XVe, Allemagne
[a] A gravis atque levis includunt clima secundi [...] ; [b] Consors trinitatis sancte [...] ; [c] Nota more secularium quo ad antiphonas primus tonus habet [...]
Manuscrits
- Ms. 98 th. 4°, Regensburg, Bischöfliche Zentralbibliothek,
Proskesche-Musikbibliothek, origine allemande, daté 1457-1476, [a], f.
251; [b], f. 253-254 & 256; [b], f. 254-257
Éditions
- GERBERT MARTIN (1720-1793), dans «Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.]», St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (3) p.
434-437 [c]
Alia si vis
incipere discantum
Anonyme XVe
Alia si vis incipere discantum [...]
Manuscrits
- Ms. 410 II, Cambridge, Corpus Christi College, origine anglaise,
seconde moitié XVe siècle, f. 9v
Altior est
prima
Anonyme XVe
Altior est prima nota que tractum dat [...]
Manuscrits
- Ms. O.9.29 (1441), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, daté
1416 (aussi 1460), rédigé par John Wilde, traité signé Robert de Brunham,
(f.) b
Anima
juvenis rationalis
Anonyme XVe
Anima juvenis rationalis [...]
Manuscrits
- Ms. R.14.26 (899), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, XVe siècle, f. 53-54v
Anonyme
de Bratislava
Anonyme XVe, Pologne
[Tractatus de musica mensurabili] Quoniam circa
artem musicalis sciencie
Manuscrits
- Ms. IV.Q.16, Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, première moitié XVe siècle, f. 151v-161
Éditions
Anonyme de
Coussemaker I (4)
Anonyme XVe
Tractatus de musica figurata et de
contrapuncto
Éditions
- COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (IV) p. 434-469
[édition
électronqiue de l'Université d'Indiana]
Anonyme de
Coussemaker XII (3)
Anonyme XVe
[Quoniam per magis noti notitiam] Quoniam circa
musicam quedam necessaria [...]
Manuscrits
- Ms. F VIII 16, Basel, Universitätsbibliothek
- Ms. Mus. ms. theor. 1590, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz
- Ms. Clm 30056 (olim Mus. Mss. 1573), München, Bayerische
Staatsbibliothek, originaire d'Augsburg, daté 1463, copié par Ulrich
Fugger, f. 2-42
- Ms. 98 th. 4°, Regensburg, Bischöfliche Zentralbibliothek,
Proskesche-Musikbibliothek, origine allemande, daté 1457-1476, f.
364-286
- Ms. Add. 34200, London, British Library, origine allemande, daté de v.
1450, f. 42-49
- Ms. II 395, Esztergom (H), Föszékezegyházi Könyvtár
- Ms. 2/67 (IV 30), Bergamo, Biblioteca Civica, origine française ou
italienne, XVe siècle, f. 256r (inclus dans un traité de plain-chant et de
musique mesurée dans la tradition de Francon)
[édition
électronique de l'Université d'Indiana]
- Ms.l. V. 30, Siena, Biblioteca comunale, origine italienne, fin XVe siècle, f. 14r (dans La Musica Lamberti)
Éditions
- COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (I) 251-281; 292-294; 303-307
- PALMER JILL M., Anonymous: Tractatus et compendium cantus figurati.
Dans «Corpus Scriptorum de Musica» (35), American Institute of Musicology,
Rome 1951; 1990
Bibliographie
- WOLF JOHANNES, Geschichte der Mensural-Notation von 1250-1460. Leipzig
1904; Hildesheim-Wiesbaden 1965, p. 90, 91, 96, 98,146, 147, 150
Anonyme
de Ellsworth
Anonyme XVe
[De modo canendi] In omnibus requiem quesivi
[…]
Manuscrits
- Ms. MS 744 (Phillipps 4450), Berkeley, University of California,
Brancroft Library, originaire de Paris, XVe siècle, f. 50-60
Éditions
- ELLSWORTH OLIVER B., The Berkeley Manuscript. Dans «Greek and Latin Music Theory» (2),
Lincoln, London 1984, p. 184-238
Anonyme de
Kellner
Anonyme XVe
Pro facili informatione eorum, qui ad culmen (v.
1400)
Manuscrits
- Ms. 312, Kremsmünnster, Benediktinerstift Kremsmünster
Éditions
- KELLNER P. ALTMANN, Ein Mensuraltraktat aus der Zeit um 1400. Akademie Wien (94, 5)
1957, Wien 1958, p. 72-85 [ édition électronique de l'Université d'Indiana]
Anonyme de
Melk
Anonyme XVe
Quoniam cantum mensuralem seu figuratum (1462)
Manuscrits
- Ms. 9502, Melk, Stiftsbibliothek
Éditions
- GALLO F. ALBERTO, Anonymus: Tractatulus de cantu mensurali seu figurativo musice
artis. Dans «Corpus Scriptorum de Musica» (16), American Institute of
Musicology 1971
Bibliographie
- HAUB RITA, Codex Mellicensis 950. Dans W. Pass & A. Rausch (éd.),
«Musica mediaevalis Europae occidentalis» (4) [Mittelalterliche
Musiktheorie in Zentraleuropa], Tutzing 1998, p. 51-55
Anonyme
de Tegernsee I
Anonyme XVe, Allemagne
Quoniam ut ait sapiens Ecclesiastici
Quoniam ut ait sapiens Ecclesiastici 40° Musica et
vinum letificant cor et philosophus 8 politicorum musica (traité de
plain-chant, 1436)
Manuscrits
- Ms. Clm 18751, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine
allemande, XVe siècle, f. 155-160
Éditions
- SCHMID HANS, Die musiktheoretischen Handschriften der Benediktiner-Abtei
Tegernsee (thèse). München 1951, p. 104-105
Anonyme
Tegernsee II
Anonyme XVe, Allemagne
Discantus est diversorum cantuum secundum modum
tempus ac prolationem per figuras longas breves (musique mesurée et
contrepoint, v. 1450)
Manuscrits
- Ms. Add. 34200, London, British Museum, origine allemande, daté de v.
1450, f. 52-46v
- Ms. Clm 19851, München, Bayerische Staatsbibliothek, daté 1483, f.
110-113v
Éditions
- MEYER CHRISTIAN, Anonymi: Tractatus de cantu figurativo et de
contrapuncto (c. 1430-1520). Dans «Corpus Scriptorum de Musica» (41),
American Institute of Musicology, Neuhausen 1997, p. 36-47
[édition
électronique de l'Université de l'Indiana]
- SCHMID HANS, Die musiktheoretischen Handschriften der
Benediktiner-Abtei Tegernsee (thèse). München 1951
Anonyme de
Vipiten
Anonyme XVe
[Modus cantandi in mensuralibus] Iam sequitur de
valoribus notarum et hoc iam dictatur […]
Manuscrits
- Ms. sans cote, Sterzing, (Vipiteno), Stadtarchiv, Rathaus
Éditions
- THURNHER EUGEN & ZIMMERMANN MANFRED, Die Sterzinger
Miszellaneen-Handschrift. Dans «Litterae» (61), Göppingen 1979 [Göppinger
Beiträge zur Textgeschichte; fac-sim.]
- WELKER LORENZ, Ein anonymer Mensuraltraktat in der Sterzinger
Miszellaneen-Handschrift. Dans «Archiv für Musikwissenschft» (48) 1991, p.
255-281
[édition
électronique de l'Université dIndiana]
Apothoma.
Coma
Anonyme XVe
Apothoma. Coma. Coma. Diesis. Diesis. Tonus.
Semitonium minus
Manuscrits
- Ms. O.9.29 (1441), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, daté
1416 (aussi 1460), rédigé par John Wilde, traité signé Robert de Brunham,
f. 55
Arepto
januam paulisper
Anonyme XVe
Arepto januam paulisper virium spiramine volens
[...]
Manuscrits
- Ms. Add. 16900, London, British Library, origine allemande, fin
XVe-début XVIe siècle, f. 37-45
Ars musica,
que apellatur liberalis
Anonyme XVe, Catalogne
Anonymus codex Barcinonensis
[a] Musica est una de septem artibus ; [b] Devem saber que en el art del cant [...]
Manuscrits
- Ms. M. 1327, Barcelona, Biblioteca de Catalunya, origine catalane, XVe siècle, [a], f. 71-72; [b], f. 72v-89
Éditions
- GÜMPEL KARL-WERNER, Zur Frühgeschichte der vulgärsprachlichen spanischen und katalanischen
Musiktheorie. Dans «Spanische Forschungen d. Görresges. Gesammelte
Auf-sätze zur Kulturgeschichte Spaniens» (24), Münster 1968, [a], p.
257-336
Aurea
personat lyra
Anonyme XVe, Angleterre
Aurea personat lyra voce modulamina...
Manuscrits
- Ms. Add. 4912, London, British Library, origine anglaise, XVIIIe siècle, copie Lansdowne 763, British Library, London
- Ms. Lansdowne 763, id., origine anglaise, daté de v. 1450, copié par
John Wylde. Copié dans le Ms. Add. 4912 (XVIIIe siècle), f. 55
[édition
électronique de l'Université d'Indiana]
Autenticus autoralis
Anonyme XVe, Italie
Autenticus autoralis et auctoritate plenus
Manuscrits
- Ms. Canonici Misc. 212 (S.C. 19688), Oxford, Bodleian Library, origine
italienne, daté de v. 1400, f. 39v-40
- Ms. plut. S. XXVI. 1, Cesena, Biblioteca Malatestina, XVe siècle, f.
196v-197r
Éditions
Bibliographie
- FLOROS CONSTANTIN, Universale Neumenkunde [3 v.]. Kassel 1970, (II) p.
244
- GOMBOSI OTTO, Studien zur Tonartenlehre des frühen Mittelalters. Dans
«Acta Musicolo-gica» (10) 1938, p. 165
Blacke
full ys perfet
Anonyme XVe
Blacke full ys perfet of [...]
Manuscrits
- Ms. Add. 10336, London, British Library, origine anglaise, daté 1500,
f. 106b
Brevi
perstringatur ratione scientia
Anonyme XVe, Allemagne
Brevi perstringatur ratione scientia namque
diminuitur (traité et tonaire cartusien)
Manuscrits
- Ms. theol. lat. qu. 74, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine allemande, daté 1464, f. 104-126
B
quadrata in Gamaut
Anonyme XVe
B quadrata in Gamaut ut mi sol la [...]
Manuscrits
Cantiones
templarias aliquamdiu
Anonyme XVe, Allemagne
[Ratio canendi brevis carmina templaria.] Cantiones
templarias aliquamdiu sine preceptis cecinimus [...] [Sur le chant
liturgique]
Manuscrits
- Ms. lat. oct. 282, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz,
origine allemande, daté 1464, f. 78-80v
Cantor sum qualis
desmontrat
Anonyme XVe
Cantor sum qualis desmontrat musica talis (sur
les ligatures)
Manuscrits
- Ms. Bodley 77, Oxford, Bodleian Library, origine anglaise, XVe siècle,
f. 94v
Cantus
perfectus
Anonyme XVe, Angleterre
Cantus perfectus perfectus sic figuratur [...]
Manuscrits
- Ms. R.14.26 (899), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, XVe siècle., f. 119
Cantus est
dileccio
Anonyme XVe, Italie
Cantus est dileccio et animi cordis [...]
Manuscrits
- Ms. Ripoll 42, Barcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, originaire de
l'abbaye bénédictine S.-Maria de Ripoll, daté 1018-1046, f. 78v, Cantus est dileccio et animi cordis [...] Vis tu bene discantare
[...]
Cantus
tria
Anonyme XVe, Bohême
Cantus tria habet reprehensibilia [...]
Manuscrits
- Ms. O LIV (1638), Praha, Prazkéo hradu, knihovna metropolitní
kapituly, originaire de Bohême, première moitié XVe siècle, f. 141
Circa
modum discantandi
Anonyme XVe, Angleterre
Circa modum discantandi
Manuscrits
Éditions
- GEORGIADES THRASYBULOS, Englische Diskanttraktate aus der ersten Hälfte des 15.
Jahrhunderts. Dans «Schriftenreihe des Musikwissenschaftlichen
Seminars der Universität München» (3), München 1937, p. 28-30
Circa initium musice
artis
Anonyme XVe, Allemagne
Circa initium musice artis scribit Aristoteles
princeps philosophorum [...] (traité de plain-chant)
Manuscrits
- Ms. 77, Freiburg/B, Universitätsbibliothek, origine allemande, daté
1492-1495, f. 2-23
Circa artem musice
scientie
Anonyme XVe, Allemagne
Circa artem musice scientie est sciendum ut eo
melius et facilius [...] acquiri necesse est ut signetur [...] (fragment sur la musique mesurée)
Manuscrits
- Ms. Clm 8951, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande,
daté 1515 (copiste, Johannes de Maspach) et 1439 (copiste, Bartholomeus
Fryesz), f. 125
Circa musicam est
notandum
Anonyme XVe, Allemagne
Circa musicam est notandum quod subjectum in musica
est hoc: convenit numerus sonorum [...] (traité de plain-chant)
Manuscrits
- Ms. Clm 18800, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine
allemande, daté d'avant 1484, f. 134-138 (tableau de solmisation, f.
134v)
Circa
artem
Anonyme XVe, Pologne
Circa artem musicalem notanda sunt aliqua pulcra
[...]
Manuscrits
- Ms. BOZ 61, Warszawa, Biblioteka Narodowa, origine polonaise, daté
1467, f. 288-293
Colors
requisite to musicall proporcions
Anonyme XVe
Colors requisite to musicall proporcions ben thes
[...]
Manuscrits
- Ms. 466, London, Lambeth Palace, origine anglaise, daté 1524-1525,
copié par William Chelle, f. 37
Coma est punctum cum
virgula
Anonyme XVe
Coma est punctum cum virgula sursum [...]
Manuscrits
- Ms. O.9.29 (1441), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, daté
1416 (aussi 1460), rédigé par John Wilde, traité signé Robert de Brunham,
f. 56v
Compendium
musice
Anonyme XVe, Italie
Compendium musices
Éditions anciennes
- Venezia, Giovanni Battista Sessa 1499 (4 exemplaires conservés)
- Venezia, G. B. Sessa 1505 (5 exemplaires conservés),Tractatus
musices
- Venezia, Simone de Luere 1509 (7 exemplaires conservés), Compendium
musices confectum ad faciliorem introductionem discentium
- Venezia, Lucantonio Giunta 1513 (25 exemplaires conservés), Compendium
musices confectum ad faciliorem instructionem cantumchoralem discentium:
necton ad introductionem huius libelli qui cantorinus intitulatur: omnibus
divino cultui perutilis et necessarius: ut in tabula hic immediate
sequenti latius apparet; Venezia, Pietro Liechtenstein 1538 (7 exemplaires
conservés)
- Venezia, Lucantonio Giunta 1540 (6 exemplaires conservés)
- Venezia, Pietro Liechtenstein 1541 (2 exemplaires conservés)
- Venezia, eredi P. Rabani 1548 (1 exemplaires conservés)
- Venezia, Pietro Liechtenstein 1549 (17 exemplaires conservés)
A : Wien, Österreichische
Nationalbibliothek - Göttweig, Benediktinerstift - Kremsmünster,
Benediktinerstift - B : Bruxelles, Bibliothèque Royale
B : Bruxelles, Bibliothèque du conservatoire royal de musique
D : Berlin, Staats-bibliothek Preußischer Kulturbesitz - Gotha, Forschung
Bibliothek (Landesbibliothek) - Heidelberg, Musikwissens-chaftliches
Seminar der Universität - Leipzig, Universitätsbibliothek - München,
Bibliothek des Musikwissenschaftli-chen Seminars der Univ. - Münster,
Bischöfliches Diözesanarchiv - München, Universitätsbibliothek -
Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek
E : Sevilla, Biblioteca colombina
F : Paris, Bibliothèque nationale - Solesmes, Abbaye St. Pierre - Paris,
Bibliothèque de France
GB : Cambridge, University Library - Glasgow, Euing Musical library -
London, British Museum - Oxford, Bodleian Library - Tenbury, St. Michael's
College - I : Bergamo, Biblioteca Civica - Bologna, Biblioteca del
Conservatorio (Liceo Musicale ; oggi civico Museo Bibliografico Musicale)
- Firenze, Biblio-teca del Conservatorio - Firenze, Biblioteca
Marucelliana - Firenze, Biblioteca nazionale centrale - Lodi, Biblioteca
comunale Laudense - Lucca, Bibl. governativa - Ostiglia (Mantova),
Fondazione Greggiati - Parma, Biblioteca del Conservatorio - Roma,
Biblioteca Casanatense - Roma, Biblioteca S. Cecilia (Conservatorio) -
Trieste, Museo teatrale - Venezia, Bibl. dell'Accademia Querini-Stampalia
- Venezia, Biblioteca nazionale Marciana - Vicenza, Biblioteca comunale
Bertoliana - NL : Den Haag, Gemeente Museum
US : Ann Arbor, Mich., William L. Clements Library University of Michigan
- Berkeley, Calif., Music Library University of California - Boston,
Mass., Music De-partment, Boston Public Library - Cambridge, Mass.,
Houghton library, Harvard university - Chicago, Ill. Newberry library -
New York, N. Y., Music Division, New York Public Library - Poughkeepsie,
N. Y., Vassar College library - Rochester, N.Y., Sibley Music Library,
Eastman School of Music - San Francisco, Calif., The Frank V. De Bellis
Collection, San Francisco State College - Waco, Texas, Baylor University
Library - Washington, D.C., Music Divi-sion, Library of Congress -
Williamstown, Mass., Chapin Library College
Éditions modernes
Bibliographie
- CRAWFORD DAVID, The Compendium Musices: Musical Continuity among the Sixteenth-Centu-ry
Italian Clergy. Dans «La musique et le rite sacré et profane»,
Strasbourg 1986, (2) p. 195-216
Componentes et
cantantes
Anonyme XVe, Bohême
- Componentes et cantantes cantilenas ab ecclesia non approbatas
[...]
Manuscrits
Ms. O III (1587), Praha, Prazkéo hradu, knihovna
metropolitní kapituly, originaire de Bohême, XVe siècle
Concordantias
scire volentibus
Anonyme XVe, Angleterre
Concordantias scire volentibus in primis notandum
est [...]
Manuscrits
- Ms. O.9.29 (1441), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, daté
1416 (aussi 1460), rédigé par John Wilde, traité signé Robert de Brunham,
f. 56; Ms. R.14.26 (899), id., origine anglaise, XVe siècle
Concordantie omnium
notarum
Anonyme XVe, Allemagne
Concordantie omnium notarum et eodem modo sumuntur
superius sicut inferius [...] (sur les modes)
Manuscrits
- Ms. Clm 4387, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande,
XVe siècle, f. 45
Éditions
- HUGLO MICHEL, L es tonaires. Inventaire, analyse, comparaison. C.N.R.S., Société
Française de Musicologie, Paris, Heugel 1971, p. 425
Concordanciarum
perfecte
Anonyme XVe, Allemagne
Concordanciarum perfecte, ut unisonus [...] Hoc ita
intellige in hac clave cfaut per se tacta dicitur unisonus [...] (traité d'orgue)
Manuscrits
- Ms. Clm 7755, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande,
daté 1463, f. 276-280
Éditions
- GÖLLNER THEODOR, Formen früher Mehrstimmigkeit in deutschen Handschriften des späten
Mittelalters. Dans «Münchener Veröffentlichungen zur Musikgeschichte»
(6), Tutzing 1961, p. 167-178 (éd. en fac-sim.)
Bibliographie
- HALM CAROLUS (KARL, 1809-1882), & LAUBMANN G., Catalogus latinorum Biblioteca Regiae Monacensis. München 1868-1881
(Catalogus codicum manuscriptorum Biblioteae Regiae Monacensis). 1881,
(III, IV) p. 196
- SCHRADE LEO (1903-1964), Die Handschriftliche Überlieferung der ältesten Instrumentalmusik.
Tutzing 1968, p. 123
- STROHM REINHARD, Ein Zeugnis früher Mehrstimmigkeit in Italien. Dans « Festschrift
Bruno Stäblein zum siebzigsten Geburtstag », Kassel 1967, p. 241
Contra
merorem
Anonyme XVe, Allemagne
Musice studium
Contra merorem gaudia cape inquit Henricus
Florentinus [...] libro eius tertio in quibus verbis ipsa philosophia
[...] Musice studium inter cetera artium studia non fore negligendum
[...] (plain-chant)
Manuscrits
- Ms. 8° Luneb. 82, Göttingen, Niedersächsische Staats- und
Universitätsbibliothek, XVe siècle, f. 165v-166v
- Ms. 78 Quodl. 4° (cat. 4043), Wolfenbüttel, Herzog-August-Bibliothek,
origine allemande, fin XVe début XVIe siècle, f. 4-14v
Contrapunctus
nichil aliud est in notam
Anonyme XVe, Allemagne
[a] Contrapunctus nichil aliud est in notam quondam aliam notam ponere
[...] (règles de contrepoint); [b] Nota quod sex sunt note per quas omnis cantus cantatur [...] (solmisation); [c] Quedam musice plane introductoria utilitati rudimentum [...] (plain-chant)
Manuscrits
- Ms. Clm 15632, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine
allemande, fin XVe siècle, f. 103v-106v
Cribrum
proportionum
Anonyme XVe
Cribrum proportionum
Manuscrits
- Ms. R.14.26 (899), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, fin
XVe siècle, f. 256
Cum ars
musica que inter phylosophie
Anonyme XVe
Cum ars musica que inter phylosophie filias censetur
non ultima [...] (traité de plain-chant)
Manuscrits
- Ms. Hs. II. 375, Mainz, Stadtbibliothek, daté 1466 avec prudence, f.
24-39v
Cum
cantorum in orbe
Anonyme XVe, Allemagne
Cum cantorum in orbe refulsa est invidia cantum
obnubilando mesurabilem expedit eruditis in trivio [...] (traité de
musique mesurée)
Manuscrits
- Ms. 98 th. 4°, Regensburg, Bischöfliche Zentralbibliothek,
Proskesche-Musikbibliothek, origine allemande, daté 1457-1476, f.
287-309
Cum de
mensurabili
Anonyme XVe
Cum de mensurabili musica sit nostra praesens
intentio (v. 1400)
Manuscrits
- Ms. Add. 21455, London, British Library, origine anglaise, daté de v.
1400, f. 3-6a
Éditions
Anonyme de
Coussemaker V (3)
Anonyme XVe
Ars cantus mensurabilis [Cum multi antiqui
modernique cantores [...] (incipit de l'anonyme : Vocum copulatones: Cum multi veterum ac modernorum de
diaphonia)
Manuscrits
- Ms. Lat. 7369, Paris, Paris, Bibliothèque Nationale
- Ms. A 49, Bologna, Civico Museo; Ms. 734, Firenze, Biblioteca Medicea
Riccardiana, début XVe siècle, f. 109v-122r; Ms. Pluteo XXIX. 48, id., XVe siècle, f. 73v-82v
Éditions
- COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (III) p. 379-398
- BALENSUELA C. MATTHEW, A rs cantus mensurabilis mensurata per modos iuris. Dans « Greek and
Latin Music Theory » (10), Lincoln, London 1994
[édition
électronique de l'Université d'Indiana]
Bibliographie
- BRUMANI BIANCAMARIA & CILIBERTI GALLIANO, Una nuova fonte del trattato Ars cantus mensurabilis dell'Anonimo
V. Esercizi. Musica e Spettacolo (14) 1995, p. 19-23
- WOLF JOHANNES, G eschichte der Mensural-Notation von 1250-1460. Leipzig 1904,
Hildesheim-Wiesbaden 1965, p. 90, 93, 101, 128, 134, 138, 139
Cartula
de canto plano
Anonyme XVe, Italie
Et dixit Guido
Manuscrits
- Ms. Ripoll 42, Barcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, originaire de
l'abbaye bénédictine S.-Maria de Ripoll, daté 1018-1046, f. 70-71v; Ms.
329, Toledo, Biblioteca Pública del Estado, origine espagnole, XVe siècle
(éd. Gümpel)
Éditions
- GÜMPEL KARL-WERNER, Gregorianischer Gesang und Musica ficta. Bemerkungen zur spanischen
Musiklehre des 15. Jahrhunderts. Dans «Archiv für Musikwissenschaft»
(47) 1990, p. 120-147 [Ms. R. 329]
Cum notum
sit
Anonyme XVe, Italie
Pseudo Johannes de Muris
Cum notum sit [...] (contrepoint)
Manuscrits
- Ms. ML 171 J 6 Case, Washington, Library of Congress, Music Division,
origine vénitienne, daté 1465-1477, f. 112v-117v
Éditions
- COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (III) p. 60a-68b
Cum secundum omnes
modernos
Anonyme XVe, Allemagne
Cum secundum omnes modernos musicos omnis cantus
[...] (sur les tons, & formules d'intonation)
Manuscrits
- Ms. Clm 8951, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande,
daté 1515 (copiste, Johannes de Maspach) et 1439 (copiste, Bartholomeus
Fryesz), f. 120-124
Cum sit necessarium
festinare
Anonyme XVe, Allemagne
[a] Cum sit necessarium festinare ad ea que homini letitiam conferunt [...]
Namque musica quam quidam moysicam a Moyse inventore [...] ; [b] Cum sit necessarium festinare ad ea que homini letitiam conferunt [...]
Nunc eam aggrediente primo de eo quod quidam super videndum [...] ;
[c] Expedit ac rationi consonum [...] ; [d] Cum non aliud nisi recte canenndi notitia prohibeatur [...] (traités de plain-chant et fragment, glosés)
Manuscrits
- Ms. Clm 18932, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine
allemande, daté 1496 & 1516, f. 6-69
Cum
superius sufficienter pro iuvenum
Anonyme XVe, Allemagne
Cum superius sufficienter pro iuvenum informatione
dictum sit de musice, clavibus et earumdem locum mutationibus [...] (intervalles et tons)
Manuscrits
- Ms. Clm 6037, München, Bayerische Staatsbibliothek, originaire de
Ebersberg (Allemagne), daté 1448, f. 121v-126v
Cupientes habere
notitiam artis
Anonyme XVe, Allemagne
[a] Cupientes habere notitiam artis componendi videant primo quod summa cum
diligentia species concordantiarum [...] (traité des intervalles); [b] Etsi tota musica propter utilitatem quam inter ceteras artes ingenuas
[...] (traité de musique mesurée)
Manuscrits
- Ms. 82.6 Quodl. 4° (cat. 4045), Wolfenbüttel,
Herzog-August-Bibliothek, origine allemande, XVe siècle, [a], f. 17-20;
[b], f. 21-32. (f. 21, tableau de solmisation)
Dactilus ex prima
longa
Anonyme XVe
Dactilus ex prima longa et duabus brevibus
[...]
Manuscrits
- Ms. 466, London, Lambeth Palace, origine anglaise, daté 1524-1525,
copié par William Chelle, f. 48v
- Ms. O.9.29 (1441), Cambridge, Trinity College, origine anglaise, daté
1416 (aussi 1460), rédigé par John Wilde, traité signé Robert de Brunham,
f. 55; Ms. Add. 10336, London, British Library, origine anglaise, daté
1500, f. 105
Dant
duo re duo mi duo fa
Anonyme XVe
Dant duo re duo mi duo fa [...]
Manuscrits
- Ms. Add. 4912, London, British Library, origine anglaise, XVIIIe siècle, copie Lansdowne 763
- Ms. Lansdowne 763, id., origine anglaise, daté de v. 1450, copié par
John Wylde, Copié dans le Ms. Add. 4912 (XVIIIe siècle), f. 68v
Debemus
scire quod omne contrapuntum
Anonyme XVe, Italie
Debemus scire quod omne contrapuntum debet incipere
[...]
Manuscrits
- Ms. Add 36986, London, British Library, origine italienne, fin XVe -début XVIe siècle, f. 24v-25v
Decens
namque videtur
Anonyme XVe
Decens namque videtur et venustum ut si quod
ordiendum est (traité sur les tons)
Manuscrits
- Ms. 8° Cod. 62, Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, origine
allemande, daté 1481-1483, f. 95: Nota quod in registro tonorum per patres bursfeldenses [...] Decens
namque videtur et venustum ut si quod ordiendum est [...] ; f. 97, Primi toni differentia in sua succincliori forma [...]
De igitur silentio
transeamus
Anonyme XVe
De igitur silentio transeamus quidditatem et
divisionem musice [...]
Manuscrits
- Ms. Arundel 299, London, British Library, origine allemande ou
autrichienne, daté 1491, f. 90rv
De modo
discantandi quod dicitur
Anonyme XVe, Italie
De modo discantandi quod dicitur secundum gallicos
[...]
Manuscrits
Ms. ML 171 J 6 Case, Washington, Library of Congress,
Music Division, origine vénitienne, daté 1465-1477, f. 79rv
De
modis quibus se omnis
Anonyme XVe, Allemagne
De modis quibus se omnis cantus habeat [...] (plain-chant et tonaire)
Manuscrits
- Ms. Clm 24809, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine
allemande, daté de v. 1406-1417, f. 157-170, formules interpolée
De
origine musicae artis
Anonyme XVe, Angleterre
De origine musicae artis quia rudem lectorem
vidimus
Manuscrits
- Ms. Add. 4912, London, British Library, origine anglaise, XVIIIe siècle, copie Lansdowne 763
- Ms. Lansdowne 763, id., daté de v. 1450, copié par John Wylde, Copié
dans le Ms. Add. 4912 (XVIIIe siècle), f. 69-87
De quo ille presens
libellus
Anonyme XVe, Allemagne
De quo ille presens libellus est musicalis debet
ergo sciri quomodo musica notificatur [...] (partie de traité de
plain-chant)
Manuscrits
- Ms. M. Ch. Q. 14, Würzburg, Universitätsbibliothek, origine allemande,
XVe siècle, f. 433-434
Devemos saber que en
el arte
Anonyme XVe, Castille
Devemos saber que en el arte del canto llano avemos
eynte letras [...]
Manuscrits
- Ms. 14, Silos (Santo Domingo de Silos) Archivio de la Abadía
Benedictina, origine castillanne, daté de v. 1450, f. 100-106
- Ms. 329, Toledo, Biblioteca Pública del Estado, origine espagnole, XVe siècle, f. 1-41
De typo
et eius natura
Anonyme XVe
De typo et eius natura. Natura typus ergo dicitur
[...]
Manuscrits
- Ms. Pepys 1236, Cambridge, Magdalene College, origine anglaise (Christ
Church, Canterbury?), XVe siècle, f. 104v,
- Ms. Add. 10336, London, British Library, origine anglaise, daté 1500,
f. 6-18
- Ms. 466, London, Lambeth Palace, origine anglaise, daté 1524-1525,
copié par William Chelle, f. 10-18
Diatessaron dicitur
dya
Anonyme XVe
Diatessaron dicitur dya quod est de [...]
Manuscrits
- Ms. Add. 10336, London, British Library, origine anglaise, daté 1500,
f. 102v-103
- Ms. 466, London, Lambeth Palace, origine anglaise, daté 1524-1525,
copié par William Chelle, f. 34v-35
Dicendum
quod note
Anonyme XVe, Italie
Dicendum quod note ponuntur in ut [...]
Manuscrits
- Ms. Add 36986, London, British Library, origine italienne, fin
XVe-début XVIe siècle, f. 33
Dicte de
differentiis
Anonyme XVe
Dicte de differentiis tonorum in generali
[...]
Manuscrits
- Ms. Cpv 4774, Wien, Österreichische Nationalbibliothek, XVe siècle, f.
74r
Dictis super
addenda diligenter
Anonyme XVe, Allemagne
Dictis super addenda diligenter attendant prolatis
dinoscere modernos discantus [...] (musique mesurée)
Manuscrits
- Ms. Clm 5947, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande,
daté 1492-1493
Bibliographie
- HALM CAROLUS (KARL, 1809-1882), & LAUBMANN G., Catalogus codicum latinorum Bibli-othecae Regiae Monacensis. München 1873, (I, III) p. 60
- WOLF JOHANNES, Handbuch der Notationskunde (II). Leipzig 1913, p. 17
- SCHRADE LEO (1903-1964), Die handschriftliche Überlieferung der ältesten Instrumentalmusik.
Tutzing 1968, p. 94
- HUGLO MICHEL, Les tonaires. Inventaire, analyse, comparaison. CNRS. Société
Française de Musicologie. Paris, Heugel 1971, p. 428
- GÖLLNER THEODOR, Formen früher Mehrstimmigkeit in deutschen Handschriften des späten
Mittelalters. Dans «Münchner Veröffentlichungen zur Mmusikgeschichte»
(6), Tutzing 1961
Jean-Marc Warszawski
Novembre 1995 - 1er novembre 2008
musicologie.org
© Musicologie.org
À propos - contact | S'abonner au bulletin | Biographies de musiciens | Encyclopédie musicale | Articles et études | La petite bibliothèque | Analyses musicales | Nouveaux livres | Nouveaux disques | Agenda | Petites annonces | Téléchargements | Presse internationale | Colloques & conférences | Collaborations éditoriales | Soutenir musicologie.org.
Musicologie.org
56 rue de la Fédération
93100 Montreuil
☎ 06 06 61 73 41
ISNN 2269-9910
Vendredi 6 Décembre, 2019