Ad pectus purgandum et ad vocem clarificandum et
tussim sedandam apozima valens [...]
Manuscrits
Ms. Cpv 2503, Wien, Österreichische Nationalbibliothek, XIIIe siècle,
f. 57v
Éditions
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans «Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.]», St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (II)
p. 278 - Attribué à Gerlandus
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
Quandocumque punctus quadratus vel nota quadrata
tractum habens (tradition Francon)
Manuscrits
Ms. 42, Saint-Dié, origine italienne supposée, fin du XIVe siècle, f.
43v-43
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans « Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina » [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (I) p. 303
SEAY ALBERT, Anonymous II : Tractatus de discantu (Concerning discant). Dans
«Texts & Transla¬tions» (1), Colorado College Music Press, , Colorado
Springs 1978
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
Quandocumque nota quadrata vel punctus quadratus
invenitur, quod idem est
Manuscrits
Ms. 42, Saint-Dié, origine italienne supposée, fin XIVe siècle, f.
54v-58v
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (I) p. 319
REANEY GILBERT, Anonymus: Compendium musicae mensurabilis artis antiquae. Dans
«Corpus Scriptorum de Musica» (34), American Institute of Musicology 1987,
p. 27-36
[Édition
électgronique de l'Université d'indiana]
Ms. Royal 12.C.VI, id., origine anglaise, daté de v. 1275, f.
59-80v
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (I) p. 327 [d'après le ms. Royal 12 C.
VI]
DITTMER LUTHER, Anonymous IV. Dans «Musical Theorists in Translation» (1), The
Institute of Mediaeval Music, Brooklyn 1959 [éd. et trad.]
RECKOW FRITZ (éd.), Der Musiktraktat des Anonymus 4. Teil I: Edition, Teil II:
Interpretation der Organum purum-Lehre. Dans «Beihefte zum Archiv für
Musikwissenschaft» (4-5), Wiesbaden 1967
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
YUDKIN JEREMY, Notre Dame Theory: A Study of Terminology, Including Translations of
Anonymous IV and the Anonymous of St. Emmeram (thèse). Stanford
University 1982
—, The Music Treatise of Anonymous IV, a New Translation. Dans
«Musicological Studies and Documents» (41), American Institute of
Musicologie 1985
Bibliographie
BURNETT CHARLES, The Use of Geometrical Terms in Mediaeval Music: Elmuahim and
Elmu-arifa and the Anonymous IV. Dans «Sudhoffs Archiv» (70) 1986, p.
198-205
DITTMER LUTHER, Binary Rhythm, Musical Theory and the Worcester Fragments. Dans
«Musica Disciplina» (7) 1953, p. 39-57
FROBENIUS WOLF, Zur Datierung von Francos Ars cantus mensurabilis. Dans «Archiv für
Musikwissenschaft» (27) 1970, p. 122-127
HIEKEL HANS OTTO, Zur Überlieferung des Anonymus IV. Dans «Acta Musicologica» (34)
1962, p. 185-191
ROESNER EDWARD H., Johannes de Garlandia on Organum in speciali. Dans «Early Music
History» (2) 1982, p. 129-160
SANDERS ERNEST H., Consonance and Rhythm in the Organum of the 12th and 13th
Centuries. Dans «Journal of the American Musicological Society» (33)
1980, p. 268-271, 278, 280, 286
VAN DEUSEN NANCY, Theology and Music at the Early University. The Case of Robert
Grosseteste and Anonymous IV. Leiden-New York-Köln 1995
VAN DER WERF HENDRIK, Anonymous IV as Chronicler. Dans «Journal of the Musicological
Society of Australia» (15) 1992, p. 3-25
WOLF JOHANNES, Geschichte der Mensural-Notation von 1250-1460. Leipzig 1904,
Hildes-heim-Wiesbaden 1965, p. 4, 11, 13, 15, 66
YUDKIN JEREMY, The Rhythm of Organum Purum. Dans «Journal of Musicologie» (2)
1983, p. 355-376
Ms. Add. 4909, London, British Library, origine anglaise, XVIIIe
siècle (copie du Cotton Tib. B.IX), f. 98-104
Ms. Royal 12.C.VI, id., origine anglaise, daté de v. 1275, f.
54-58
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (I) p. 369 [d'après le ms. Royal 12 C
VI]
[Édition
eléctronique de l'Université d'Indiana]
REANEY GILBERT, Tractatus de figuris sive de notis. Dans «Corpus Scriptorum de
Musica» (12), American Institute of Musicology 1966, p. 40-51
Modus in musica est debita mensuratio temporis
[...] (musique mesurée et intervalles, vers 1270)
Manuscrits
Ms. lat. 6286 Paris, Bibliothèque nationale, XIVe siècle, f. 13v-14v.
On trouve des fragments de ce traité dans le Ms. 528, Stadsbliothek Brugge
(XIIIe) f. 55v : Notandum est quod motellus cuiuscumque modi sit debet iudicari
[...] et au f. 58v : In tercio modo est quaedam regula quod quando node diversis
habemus
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (1) p. 378-83
REANEY GILBERT, Anonymus, De musica Libellus; Anonymus, Tractatus de discantu ;
Pseudo-Franco de Colonia, Compendium discantus. Dans «Corpus
Scriptorum de Musica» (36), American Institute of Musicology, Neuhausen
1996
[édition
électronique de l'Université d'Indiana]
Bibliographie
JACOBSTHAL GUSTAV, Mensuralnotenschrift des zwölften und dreizehnten Jahrhunderts. Berlin 1871; Walluf bei Wiesbaden 1973, p. 37, 44
PINEGAR SANDRA, E xploring the Margins: A Second Source for Anonymous 7. Dans
«Journal of Musicological Research» (12) 1992, p. 213-243
RECKOW FRITZ (éd.), Der Musiktraktat des Anonymus 4. Teil I: Edition, Teil II:
Interpretation der Organum purum-Lehre. Dans «Beihefte zum Archiv für
Musikwissenschaft» (4-5), Wiesbaden 1967
WOLF JOHANNES, Geschichte der Mensural-Notation von 1250-1460. Leipzig 1904,
Hildesheim-Wiesbaden 1965, p. 80
Tractatus duorum monachorum de Hailsprunne
Regulae de musica (vers 1295)
Manuscrits
Ms. 66, Erlangen, Universitätsbibliothek, XIIIe (f. 1-100v), XIVe (f.
102-109) et XVe siècles (f. 110-119), f. 102-109 (copié du Ms. Cpv 55,
Wien, Nationalbibliothek)
Éditions
METTENLEITER DOMINICUS. Musikgeschichte der Stadt Regensburg. Aus der
Vergangenheit bayrischer Städte. Regensburg 1866, p. 61-70 [éd. partielle]
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
[Reverentissimo domino ac patri H. ratysponensis […]
Incipit ars musica. Hujus artis experientia […] (traité anonye de plain-chant suivi d'un tonaire dédié à Henri II,
évêque de Ratisbonne (1277-1296)
Manuscrits
Ms. Clm 5539, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande
(Regens¬burg), XIIe siècle, f. 1v-24 & 189
Éditions
GÖLLNER MARIE LOUISE, The Manuscript Cod. lat. 5539 of the Bavarian State Library. Dans «
Music Studies and Documents » (43), American Institute of Musicologie 1993
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
HUGLO MICHEL, Les tonaires. Inventaire, analyse, comparaison. C.N.R.S., Société
Française de Musicologie, Paris, Heugel 1971, p. 280, 421, 426,457
(formules usuelles du tonaire)
METTENLEITER DOMINICUS, Musikgeschichte der Stadt Regensburg. Aus der Vergangenheit bayrischer
Städte. Regensburg 1866, p. 70-78
Bibliographie
SACHS KLAUS-JÜRGEN, Mensura fistularum. Die Mensurierung der Orgelpfeifen im
Mittelalter. Dans « Schriftenreihe der Walcker-Stiftung » (2-3),
Stuttgart-Murrhardt 1970-1980, p. 38
WIESEND REINHARD, Die Notierung der Musikbeispiele in den Münchener
Guidohandschriften. Document dactylographié, Hds. Abt. De 5018,
München, Bayerische Staatsbi-bliothek 1971
WOLF JOHANNES, Handbuch der Notationskunde [2 v.]. Leipzig 1913-1919, (I) p. 428,
479
Armonia est dulcis copulatio vocum [...] (terminologie, tableau des muances)
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine italienne, daté 1292, f. 32, Armonia est dulcis copulatio vocum ; f. 33, Quattuor sunt maneriae cantuum [Édition électronique
par Christian Meyer]
Audi chorum organicum instrumentum musicum [...] (formule versifiée)
Manuscrits
Ms. Cpv 2339, Wien, Österreichische Nationalbibliothek, XIIIe siècle,
f. 116v; Ms. I 4/23 (314), Engelberg
Ms. 554, Erlangen, Universitätsbibliothek, origine allemande, daté
1454-1480, f. 203
Ms. 8° 44, Erfurt, Wissenschaftliche Allgemeinbibliothek, f. 54v
Ms. St. Thomas 391, Leipzig, Universitätsbibliothek der Universität zu
Leipzig, f. 82
Audi chorum organicum instrumentum musicum
Modemorum artificum documentum melicum
Canentem ludere amabiliter
Canere laudabiliter
Docens breviter, leniter, utiliter, duciter,
humiliter.
Ideo persuadeo hic attendere
Jubeo commoneo haec apprendere mentifigere
humiliter.
Musice! Milites te babilites
Usum exercites artem usites
Habilem corpore te prebeas facilem pectore te exhibeas
Follibus provideas bene flautes habeas
Istare praetereas
Diligenter caveas
His prae habitis sonum elice doctis digitis modum perfice neumis
placidis.
Gravis chorus succinat
Qui sonorous buccinat
Vox acute concinat
Choro chorus succinat
Diafonico et organico
Nunc acutas moveas
Nunc ad graves redeas modo lyrico
Nunc per voces medias trans volando salias,
Saltu melico manu mobili, delectabili
Nunc per voces medias trans volando salias,
Saltu melico manu mobili, cantabili.
Tali modulo, mellis aemulo placens populo.
Qui miratur et laetatur et cantatur et laudatur
Deo sedula qui regnat in saecula
Huius artis praeceptori secum Deus det Guidoni vitam
aeternalem.
Fiat, Amen.
Huius artis praeceptori, Amen.
Deus det Guidoni, Amen.
vitam aeternalem, Amen.
Bibliographie
Dans « Zeitschrift für Musikwissenschaft » (12) 1929, p. 65 et
suivantes
Hoc est Opusculum valde utile de Musica.
Consequenter de numero aliquantum similiter prout ad principale intentum
sufficit explicemus. Et primo interpretendo, secondo diffiniendo [...] (traité attribué à Roger Bacon par Fétis)
Manuscrits
Ms. R 47 sup., Milano, Biblioteca Ambrosiana, XIIIe-XIVe siècles, f.
43r-57v
Ms. Clm 2599, München, Bayerische Staatsbibliothek, origine allemande,
XIIIe siècle, f. 96, suivi par la repésentation de la légende des marteaux
de Pythagore
Éditions
BERNHARD MICHAEL, Zur Handschrift clm 2599. Dans « Musik in Bayern » (22) 1981,
p. 23-24
In nomine domini nostri Jehsu Christi incipit de
consonantiis musice artis qualiter quisquis agnoscere debeat. Si cupit
cognoscere [...]
(tonaire avec prologue)
Manuscrits
Ms. 54, Piacenza, Archivio Capitolare, originaire de Piacenza, début
XIIIe siècle, f. 149r-151r
Ms. Clm 4622, München, Bayerische Staatsbibliothek,
origine bavaroise, fin XIe siècle [XIIe siècle pour le f. 94-111; XIIIe
siècle pour le f. 81-93 & 112-167v], f. 143v-144
Éditions
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans « Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.] », St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (I)
p. 252-253 (dépliant)
Bibliographie
SMITS VAN WAESBERGHE JOSEPH, De musico- paedagogico et theoretico Guidone Aretino eiusque vita et
moribus. Firenze 1953, p. 87 (n° 33)
Attribué à tort à Theodorico da Campo par de
Coussemaker, d'après le Barberini lat. 307
De canto organo ; Musica dicitur a Moys quod est
aqua, et ycos scientia ; vel dicitur a musis per derivationem, quia per
musas vox carminum at vocum modulatio habetur
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine italienne, daté 1292, f. 23
Ms. Lat. 1093, Paris, Bibliothèque Nationale, origine normande
supposée, XIIIe-XIVe siècles, f. 84r; Ms. Lat 15121, id., XIIIe siècle, f.
62v-63v
Ms. Barberini lat. 307, Rome, Biblioteca Vaticana, origine italienne,
fin XIVe siècle, f. 21r-27r, fragment du traité Omnis ars sive doctrina,
(attribué à tort à Theodorico da Campo)
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805- 1876), Dans « Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina » [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (III) p. 177-193
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
SWEENEY CECILY PAULINE, Anonymus : De musica mensurabili. Dans «Corpus Scriptorum de
Musica» (13), American Institute of Musicology 1971, p. 9-56
Bibliographie
SWERDLOW NOEL. Musica Dicitur A Moys, Quod Est Aqua. Dans « Journal of the
Ame-rican Musicological Society » (20) 1967, p. 3-9
Nos gravamen quamplurium et difficultatem
attendentes [...]
Manuscrits
Ms. Ripoll 109, Barcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, originaire
d'Avignon, fin XIIIe siècle, début XIVe, f. 135a-136b. Nos gravamen quamplurium et difficultatem attendentes [...] De
quantitate discreta mobili est musica [...] Dicitur solutio est quod sicut
prius dictum [...]
[ Tractatus de musica mensurabili Tractatus artis antiquae cum
explicatione mensurae binariae] Notandum quod, muteto vel conducto qui mensurabiliter cantantur
RISTORY HEINZ, Anonymus: Compendium musicae mensurabilis artis antiquae. Dans «
Corpus Scriptorum de Musica » (34), American Institute of Musicology 1987,
p. 41-61
REANEY GILBERT, Anonymus: Compendium musicae mensurabilis artis antiquae. Dans
«Corpus Scriptorum de Musica» (34), American Institute of Musicology 1987,
p. 69-73
[Édition
électronique de l'Université d'indiana]
Pictagoras grecus musice radix ipsius inventor
[...] (traité de solmisation avec main guido-nienne)
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine italienne, daté 1292, f. 21v-23 ( voir la description du
manuscrit )
Primus morosus graditur, gravis inde secundus
[...] (sur les huit modes)
Manuscrits
Ms. Clm 2599, München, Bayerische Staatsbibliothek,
origine allemande, XIIIe siècle, f. 94v
Primus morosus graditur, gravis inde secundus.
Tercius indignans, incedit quarts adulans.
Quintus subsaltans constat sextusque lamentans.
Aptas per voces ellit septimus omnes.
Octavusque dein sonitum dat voce decenti.
Éditions
BERNHARD MICHAEL, Zur Handschrift clm 2599. Dans «Musik
in Bayern» (22) 1981, p. 22-23
Principale organum est cantuum diversorum
cohabitatio (fragment de traité de déchant)
Manuscrits
Ms. lat. Cl. VIII, 20 (3574), Venezia, Biblioteca Marciana, XIIIe
siècle, f. 3r-4r ( voir
description du manuscrit )
Bibliographie
HANDSCHIN JACQUES, Aus der alten Musiktheorie (1-5). Dans « Acta Musicologica » (4)
1942, p. 23
ZAMINER FRIEDER, Der Vatikanische Organum-Traktat (Ottob. lat. 3025). Dans «
Münchener Veröffentlichungen zur Musikgeschichte » (2), Tutzing 1959, p.
130
Ms. lat. 15139 Paris, Bibliothèque nationale, XIIIe-XIVe siècles, f.
270r-272r
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805- 1876), dans « Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina » [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (IV) p. 262-273
—, Histoire de l'harmonie au moyen âge. Paris 1852, p. 262-273
Quattuor sunt Maneriae cantuum [...] (définitions et tableau des muances)
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine italienne, daté 1292, f. 33
Éditions
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans « Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.] », St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (II)
p. 266 (Tonale Sancti-Bernardi)
Quid est musica ? Scientia recte canendi et regula
veraciter modulandi
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek
Preußischer Kulturbesitz, origine italienne, daté 1292, f. 23 (addition) ( voir la description du
manuscrit )
Éditions
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans « Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potissimum [3 v.] », St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (I) p.
173 & 252
Quid est organum? Organum est sonus armonicus
diversis corporum consonanciis [...] Diaphonia, copula, prolatio (traité-compilation d'organum)
Manuscrits
Ms. Lat. 1093, Paris, Bibliothèque nationale, origine normande
supposée, XIIIe-XIVe siècles, f. 84
Éditions
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans « Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.] », St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (I)
p. 252a & (III) p. 285a
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805- 1876), dans « Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina » [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (I) p. 307b
Quomodo organistrum componatur. In primis a capite
[...]
Manuscrits
Ms. Cpv 2503, Wien, Österreichische Nationalbibliothek, XIIIe siècle,
f. 42r
Éditions
BERNHARD MICHAEL, Clavis Gerberti. (1). Dans « Veröffentlichungen der
Musikhistorischen Wissenschaften Kommission » (7), Bayerische Akademie der
wissenschaften, München 1989, p. 76
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans « Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potissimum [3 v. ]», St. Blasien 1784; Hildesheim, Olms 1967, (I) p.
303
SMITS VAN WAESBERGHE JOSEPH, De musico- paedogogico et theoretico Guidone Aretino eiusque vita et
moribus. Firenze 1953, p. 79-80
Scias nichil esse nisi substantiam et accidens
[...]
Manuscrits
Ms. 47-15, Toledo, Biblioteca Capitular, origine supposée à Viterbe,
seconde moitié XIIIe siècle, f. 99a-99vb ( Alfarabi, traduit par Johannes
Hispalensis : De ortu scientiarum ; Liber decratorum, fragment.)
Ms. 98-28, id., origine espagnole, seconde moitié XIIIe, f. 173a-173vb
& 175a-177a
aut ascensus unius vel duarum, vel trium, vel
quatuor, vel quinque, quod raro accedit, vel descensus e contario; et
secundum hoc dantur undecim regulae subsequentes
Manuscrits
Ms. Lat. 15129 (olim 812), Paris, Bibliothèque nationale, XIIIe-XIVe
siècles, f. 3-4v
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805- 1876), Quaedam de arte discantandi. Dans « Histoire de l'harmonie au
Moyen-Âge », V. Didron, Paris 1852, p. 283
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
—, Scriptorum de musica medii aevi nova series. Paris 1864- 1876;
Milano 1931 [4 v.], (I) p. 311 [ Sciendum est quod in plana musica vel mensurabili aut fit unisonus, aut
ascensus unius, aut duorum, aut trium, aut quatuor, aut quinque quod raro
accidit, vel descensus e converso]
SEAY ALBERT, Anonymous II, Tractatus de discantu. Dans « Texts &
Translations » (1), Colorado Springs, Colorado College Music Press 1978,
p. 2-62
Scientia est cognitio rei sicut est [...] Sequitur
de monochordi proportione. Si aliqua linea vel chorda abrevietur (tradition Jean de Garlande)
Manuscrits
Ms. Lat. 18514, Paris, Bibliothèque nationale, origine française,
début XIVe siècle, f. 85-94r
Éditions
GILLES ANDRÉ, De musica plana breve compendium (Un témoignage de l'enseignement de
Lambertus). Dans « Musica Disciplina » (43) 1989, p. 33-62
MEYER CHRISTIAN, Le De synemmenis et sa tradition. Contribution à l'étude des mesures du
monocorde v. la fin du XIIIe siècle. Dans « Revue de Musicologie »
(76) 1990, p. 3-21 [éd. partielle]
Si cantus ascendit duas voces, et organum incipit in
dupplici voce
Manuscrits
Ms. 2284, Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, début XIIIe
siècle
Éditions
SWEENEY CECILY PAULINE, The Regulae organi Guidonis Abbatis and 12th Century Orga-num/Discant
Treatises. Dans « Musica Disciplina » (43) 1989, p. 27-30 [ Édition
électronique de l'Université d'Indiana ]
si cantus equalis fuerit potes organum incipere a
prima voce cantus [...] (règles d'organum improvisé : Notae de cantu cum organo concordante et de organis, fistulis,
cymbalis, nolis, octochordis conficiendis)
Manuscrits
Ms. Ampl. 8° 93, Erfurt, Wissenschaftliche Allgemeinbibliothek. Daté
de la secoinde moitié du XIVe siècle, f° 45-47v
Ms. 8° Cod. Ms. 375 (Cim 13), München, Universitätsbibliothek, origine
allemande, XIIe-XIIIe siècles, f. 64v
Ms. 883, Barcelona, Biblioteca de Catalunya, origine italienne, daté
de v. 1400
Ms. 5-2-25, Sevilla, Biblioteca Capitular y Colombina, origine
italienne et catalane, XIVe-XVe siècles
Ms. Lat. 15159 (olim 812), Paris, Bibliothèque nationale, XIIIe-XIVe
siècles, f. 4v-5v; Ms. Lat. 15139, id., XIIIe-XIVe siècles; Ms. Lat.
16663, id., origine supposée pari¬sienne, daté d'avant 1306,
Ms. 2284, Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, début XIIIe siècle
(éd. Sweeney)
Ms. 42, Saint-Dié, origine italienne supposée, fin XIVe siècle, f.
59rv
Ms. Egerton 2888, London, British Library, supposé originaire des
Pays-Bas, seconde moitié XIIe siècle; Ms. Add. 21455, id., origine
anglaise, v. 1400
Ms. Bodley 842, Oxford, Bodleian Library, origine anglaise, première
moitié XIVe siècle
Ms. XVI A 15, Napoli, Biblioteca nazionale; Ms. VIII D 12, id.,
composé de trois liasses: I, f. 1-22v, fin XIIe siècle: II, f. 23-32r,
XIVe siècle; III, 33r-59v, XVe siècle
Ms. lat. Cl. VIII, 20 (3574), Venezia, Biblioteca Marciana, XIIIe
siècle, f. 37v-28r
Éditions
SWEENEY CECILY PAULINE, The Regulae organi Guidonis Abbatis and 12th Century Organum/Discant
Treatises. Dans « Musica Disciplina » (43) 1989, p. 7-31
Bibliographie
HANDSCHIN JACQUES, Aus der alten Musiktheorie (1-5).
Dans «Acta Musicologica» (4) 1942, p. 23
SACHS KLAUS-JÜRGEN, Zur Tradition der
Klangschritt-Lehre. Die Texte mit der Formel Si cantus ascendit [...] und
ihre Verwandten. Dans «Archiv für Musikwissenschaft» (28) 1971, p.
233-270
ZAMINER FRIEDER, Der Vatikanische Organum-Traktat
(Ottob. lat. 3025). Dans «Mün-chener Veröffentlichungen zur
Musikgeschichte» (2), Tutzing 1959, p. 134
Si vis scire artem musicam. Haec est. Quindecim sunt
littere magistrales
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine italienne, daté 1292, f. 51v, Si vis scire artem musicae [...] ; f. 23-24, Si vis scire artem musice, oportet te scire quod XV sunt voces
[...]
Ms. Cotton Nero A. XII, London, British Library, origine anglaise,
XIIIe siècle, f. 174v-178v
Tractaturi de musyca vivendum est quid sit
musyca. [...] ( Ars musyce )
Manuscrits
Ms. F IX 54, Basel, Universitätsbibliothek, XIIe siècle pour la partie
de théorie musicale, f. 1-8v, des parties concordantes avec Johannes
Afflighemensis
[Édition
électronique de l'Université d'Indiana]
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805- 1876), dans «Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina» [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (II) p. 484
Tractatum hunc musice ex multi libris domino
inspirante collegi [...] (traité inachevé, peut-être partie de celui d'Inghilbertus. Emprunts
au dialogue d'Odon et à Isidore de Séville)
Manuscrits
Ms. theol. Lat. qu. 261, Berlin, Staatsbibliothek Preußischer
Kulturbesitz, origine ita-lienne, daté 1292, f. 38v
Bibliographie
HUGLO MICHEL, Le théoricien bolognais Guido Fabe. Dans « Revue de
Musicologie » (55) 1969, p. 80
GERBERT MARTIN (1720-1793), Dans « Scriptores ecclesiastici de musica
sacra potis-simum [3 v.] », St. Blasien 1784 ; Hildesheim, Olms 1967, (I)
p. 21 (pour les emprunts)
Anonymus codex Lovanensis
Musica est ars canendi sono cantuque [...]
Manuscrits
Ms. 75, Leuven, (Louvain), Université de Louvain [détruit]
Éditions
COUSSEMAKER CHARLES-EDMOND-HENRI DE (1805-1876), dans « Scriptorum de
musica medii aevi novam seriem a Gerbertina » [4 v.]. Durand, Paris
1864-1876; Olms, Hildesheim 1963, (II) p. 484-498
Ms. Ottob. 3025, Roma, Biblioteca Vaticana, XIIIe siècle, f.
46r-50v
Éditions
GODT IRVING & RIVERA BENITO, The Vatican Organum Treatise: a
Colour Reproduction, Transcription and Translation into English. Dans «G.
Anderson (1929-1981), In Memoriam» Institute of Mediaeval Music (49),
Henryville, p. 264-345
ZAMINER FRIEDER, Der Vatikanische Organum-Traktat (Ottob. lat. 3025).
Dans «Mün¬che¬-ner Veröffentlichungen zur Musikgeschichte» (2), Tutzing,
1959, p. 185-183
Bibliographie
BUSSE BERGER ANNA MARIA, Die Rolle der Mündlichkeit in der Komposition der Notre
Dame-Polyphonie. Dans « Das Mittelalter » (3 / 1) 1998, p.
127-143
FICKER RUDOLF VON, Der Organumtraktat der Vatikanischen Bibliothek (Ottob. 3025). Dans
« Kirchenmusikalisches Jahrbuch » (27) 1932, p. 65-74
TREITLER LEO, Der Vatikanische Organumtraktat und das Organum von Notre Dame de
Paris: Perspektiven. Dans « Basler Jahrbuch für historische
Aufführungspraxis » (7) 1983, p. 23-31