Bartholomeus Anglicus
1180-1231
Bartholomew the Englishman; Barthélémy l'Anglais

Franciscain. Philosophe anglais, en 1225, il enseigne à l'école franciscaine de Paris. En 1231, il est à Magdebourg puis à Nürnberg. Son encyclopédie est une des plus importantes de son temps, on l'a nommée l'« Encyclopédie de Shakespeare »
Bartholomeus Anglicus, comme Vincent de Beauvais au milieu du XIIIe renouvelle l'encyclopédisme vieillissant, notamment en l'ouvrant aux choses de la nature sous l'influence des philosophes arabes.
Son traité est une compilation de Boèce et de Isidore de Séville. à la fin du XVe siècle, son encyclopédie connaît un grand succès. L'édition lyonnaise est conservée dans 35 Bibliothèques de 11 pays.
Écrits relatifs à la musique
De musica seu modulatione cantus, Chapitres 132-146 livre XIX de l'encyclopédie « De proprietatibus rerum »(1225)
- Ms. 596, Barcelona, Biblioteca de la Universitat, XIVe siècle, f. 190a-191va (De proprietatibus rerum)
- Ms. e.II.10, El Escorial, Real Biblioteca del Monasterio de San Lorenzo, XIVe siècle, f. 276b-278va (De proprietatibus rerum)
- Ms. O. I. 6., El Escorial, Real Biblioteca del Monasterio de San Lorenzo, XIVe et XVe siècles, f. 179a-180b (De proprietatibus rerum)
- Ms. Inv. 15554, Madrid, Biblioteca de la Fundación Lázaro Galdiano, origine française, daté de v. 1400, f. 422b-424vb (De proprietatibus rerum, trad. française)
- Ms. 930, Madrid, Biblioteca Nacional, XIVe siècle, f. 207d-208vb (De proprietatibus rerum)
- Ms. 3316, Madrid, Biblioteca Nacional, XIVe siècle, f. 253a-254vb (De proprietatibus rerum)
- Ms. 12739, Madrid, Biblioteca Nacional, XIVe et XVe siècles, f. 228a-229vb (De proprietatibus rerum)
- Ms. 1718, Salamanca, Biblioteca General Universitaria, début XIVe siècle, f. 584va-589va & 590 ab (De proprietatibus rerum)
- Ms. 1745, Salamanca, Biblioteca General Universitaria, XIVe siècle, f. 302a-304b (De proprietatibus rerum)
- Ms. 96-36, Toledo, Biblioteca Capitular, fin XIIIe-début XIVe siècle, f. 386va-389b & 390a (De proprietatibus rerum)
- Ms. 49, Valencia, Arxiu i Biblioteca Capitular, seconde moitié XIVe siècle, f. 217a-218vb (De proprietatibus rerum)
- Ms. 402, Valencia, Biblioteca General i Històrica de la Universitat, origine italienne, XIVe siècle, f. 259a-260vb (De proprietatibus rerum)
- Ms. 75 (LVIII), Novara, Biblioteca Capitolare, XIVe siècle, f. 301rb-303v (De proprietabus rerum libri XX)
- Ms. 6809 (propriétaire actuel, Marin Schoyen, Norvège), origine française (Bourges, Nevers), daté 1440, Le livre des proporiétes des choses
- Ms. fr. 22531, Bibliothèque nationale de France, XIVe siècle, De la propriété des choses, traduction du latin en français par Jean Corbechon [Fac-similé, Bibliothèque nationale de France]
- Ms. Français 135, Bibliothèque nationale de France, XVe siècle, De la propriété des choses, traduction du latin en français par Jean Corbechon [Fac-similé, Bibliothèque nationale de France]
- Ms. français 9141, ibliothèque nationale de France, XVe siècle (ornementé vers 1414), De la propriété des choses, traduction du latin en français par Jean Corbechon [Fac-similé, Bibliothèque nationale de France]
- Ms. ALC. 383, Lisboa, Biblioteca Nacional, milieu du XIVe siècle, f. 383a-320va (De proprietatibus rerum)
- Ms 7, Bethesda (MD), National Library of Medicine, origine anglaise, XIVe siècle (De proprietatibus rerum)
- Ms. MS 15 (17), Boston, The Boston Medical Library, origine à l'abbaye de Leyra (Navarre), XIIIe-XIVe siècles (De proprietatibus rerum)
- Ms. Lat. 216 (Phillipps 24270), Cambridge (Ma.), Harvard University, The Houghton Library, origine française, XIVe siècle (De proprietatibus rerum)
- Ms. Riant 89, Cambrige (Ma.), Harvard Univeristy, The Houghton Library, origine flamande, daté XIII-XIVe siècles (De proprietatibus rerum)
- Ms. Hoover Collection H 39, Claremont (Ca.), Claremond College, Norman F. Sprague Memorial Library, origine italisnne, XVe siècle (De proprietatibus rerum)
- Ms., Camarillo (CA), St. John's Seminary, The Estelle Doheny
- Ms. Plimpton MS 263, New York, Columbia University, Rare Book and Manuscript Library, origine anglaise, XVIe siècle (De proprietatibus rerum)
- Ms. M. 875, New York, Pierpont Morgan Library, origine anglaise, XVe siècle (De proprietatibus rerum)
- Ms. MS 100, Washington, Library of Congress, Rare Book Division, XIIIe-XIVe siècles (De proprietatibus rerum)
- De proprietatibus rerum fratris Bartholomei Anglici. N.
Philippi et M. Reinhard, Lyon, 29 juillet 1480 (37 exemplaires conservés)
- A : Wien, Österreichische Nationalbibliothek
- B : Bruxelles, Bibliothèque Royale
- CH : Aarau, Kantonsbibliothek - Basel, Universitätsbibliothek - Zürich, Zentralbibliothek (und Bibliothek der Allge-meinen Musikgesellschaft)
- CS : Praha, Hudební oddêlení národního Musea (Département de la musique du Musée national)
- D : Berlin, Staatsbibliothek PrK. Musikabteilung (ehem. In Marburg und Tübingen) - Freiburg i. Musik-wissenschaftliches Seminar der Universität - Gießen, Bibliothek der Justus-Liebig-Univ. - Heidelberg, Universitäts-bibliothek - München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek - Nürnberg, Stadtbibliothek - Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek - Tübingen, Universitätsbibliothek - Wiesbaden, Hessische (früher Nassauis-che) Landesbibliothek
- F : Avignon, Bibliothèque du musée Calvet - Amiens, Bibliothèque municipale - Besançon, Bibliothèque municipale - Grenoble, Bibliothèque municipale - Le Mans, Bibliothèque municipale - Lyon, Biblio-thèque municipale - Marseille, Bibliothèque municipale - Paris, Bibliothèque de Francerancerance - Strasbourg, Bibliothèque Nationale et universitaire
- London, British Museum - Oxford, Bodleian Library
- Trento, Biblioteca comunale
- Wroclaw, Biblioteca uniwersytecka
- Uppsala, Universitetsbiblioteket.
- US : San Marino, Calif., Henry E. Huntington Library and Art Gallery - Washington, D.C., Music Division, Library of Congress
- Nürnberg, 1483
- Propriétés des choses. Lyon, Matthias Huss 1491 [trad. de Jean Corbichon revue par P. Ferget] [Fac-similé, Bibliothèque nationale de France]
- BARTHOLOMAEUS ANGLICUS, Batman uppon bartholome His book De Proprietatibus Rerum. London 1582; Hildesheim, Olms 1976 [introd. et nouvel index par Jürgen Schäfer, xx-14-441, p.]
- BAUDOUIN VAN DEN ABEELE (Louvain), BERNARD RIBÉMONT (Orléans) & HEINZ MEYER (Münster), De proprietatibus rerum. Édition de la version latine et française. Université de Münster [en préparation]
- LIDAKA JURIS G., Bartholomaeus Anglicus De proprietatibus rerum, Book XIX, Chapters on Mathematics, Measures, and Music. 1987
- LONG R. JAMES, Batman Uppon Bartholome His Booke De Proprietatibus Rerum (London, 1582); Bartholomeus Anglicus On the Properties of Soul and Body: De proprietatibus rerum libri III et IV. Toronto 1979, p. 150
- TREVISAS JOHN, Bartholomaeus Anglicus. On the Properties of Things; Translation of Bartholomaeus Anglicus De proprietatibus rerum: A Critical Text. [3 v.]. Éd. par M. C. Seymour, Oxford, Clarendon Press 1975-1988


Bibliographie
BROCKHURST B. J., Bartholomew Anglicus: De proprietatibus rerum (thèse). Westfield, London 1952
MÜLLER HERMANN, Der Musiktraktat in dem Werke des Bartholomaeus Anglicus De proprietatibus rerum. Dans «Festschrift Hugo Riemann zum 60 Geburtstag» Leipzig 1909, p. 241-255
PIETZSCH GERHARD, Die Klassification der Musik von Boethius bis Ugolino von Orvietto. Halle 1923
SEYMOUR MICHAEL C., Bartholomaeus Anglicus and his Encyclopedia. Aldershot 1992.
Jean-Marc Warszawski
Novembre 1995-27 octobre 2006
© Musicologie.org
À propos - contact |
S'abonner au bulletin
| Biographies de musiciens | Encyclopédie musicale | Articles et études | La petite bibliothèque | Analyses musicales | Nouveaux livres | Nouveaux disques | Agenda | Petites annonces | Téléchargements | Presse internationale | Colloques & conférences | Collaborations éditoriales | Soutenir musicologie.org.
Musicologie.org,56 rue de la Fédération, 93100 Montreuil. ☎ 06 06 61 73 41.
ISSN 2269-9910.
Vendredi 14 Novembre, 2025

