Alstedt Johann Heinrich
1588-1638

Né à Ballersbach en mars 1588, mort à Weissenburg (Alba Iulia), le 9 novembre 1638.
Théologien, encyclopédiste.
Il est le fils de Jakob Alsted (....-1622), pasteur de l’Église réformée et de Rebekka Pincier.
Il étudie au Lycée de sa ville natale, puis à l’université d’Herborn. En 1608, il enseigne au lycée de Herborn.
De 1610 à 1919, il est professeur de philosophie, à l’Université d’Herborn et de théologie à partir de 1629..
En 1618, il est envoyé par le comte Johann VII comme délégué des comtes de la Wetterau, au synode national de Dordrecht.
En 1625, veuf, il épouse en secondes noces, Anne Katharina Corvinu (....-1648), originaire de Herborn.
En été 1629, à la demande de Gábor Bethlen, prince de Transylvanie, il participe, en compagnie de so, gendre, Johann Heinrich Bisterfeld, à l’académie fondée par le prince à Weissenburg. Il y enseigne la théologie jusqu’à sa mort.
Il est inhumé dans l’église du château de Weissenburg, aux côtés de Johann Heinrich Bisterfeld et de Philipp Ludwig Piscator.
Voir : Lavinheta Bernhard; Birchensche J. (v. 1627-v. 1692)
Écrits relatifs à la musique
Elementale mathematicum, in quo mathesis methodice traditur per praecepta brevia [...] Continentur autem hoc elementali. I. arithmetica. II. Gepmetria. III. Geodesia. IV. Astronomia. V. Geographia. VI. Musica. VII. Optica. Edente Johannes-Henrico Alstedio
- Frankfurt, Johann Bringer (Anton Humm) 1611 [p. 287-312: Elementale musicum] (13 exemplaires conservés)
- D: Augsburg, Dominikanerkloster Heilig-Kreuz - Braun-schweig, Stadtarchiv und Stadtbibliothek - Gotha, Landes-bibliothek - Fürstlich Oettingen-Wallerstein’sche, Harburg - Ehem. Universitätsbibliothek im Juleum, Helmstedt - München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek - Pommersfelden, Graf von schönborn’sche Schloßbibliothek - Bibliothek des Friedrich-Wilhelm-Gymnasium, Rastatt - Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek - Wiesbaden, Hessi-sche (früher Nassauische) Landesbibliothek.
- F : Paris, Bibliothèque de France, département de la musique - GB: London, British Museum.
- Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek
Methodus admirandorum mathematicorum; complectens novem libros Matheseos universae: in quorum 1. Mathematica generalis. 2. Arithmetica. 3. Geometria. 4. Cosmographie. 5. Uranoscopia. 6. Geographie. 7. Optica. 8. Musica. 9. Archotectonica. Studio Johannis-Henrici Alstedi
- Herborn (Nassau) 1613 [p. 439-461: passages musicaux; nombreuses rééd.] (18 exemplaires conservés)
- A. : Klagenfurt, Studienbibliothek
- D: Erlangen, Universitätsbibliothek - Ehem. Universitätsbi-bliothek im Juleum, Helmstedt - Hannover, Niedersächsische Landesbibliothek - Kiel, Universitätsbibliothek - Köln, Erzbi-schöfliche Diözesan Dombibl.- München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek - Marburg/Lahn, Universi-tätsbibliothek - München, Bibliothek der Staatlichen Hoch-schule für Musik - Regensburg, Staatliche bibliothek (früher Kreisbibliothek) - Stadtbücherei, Reutlingen - Tübingen, Universitätsbi-bliothek - Wolfenbüttel, Herzog August Biblio-thek - Wiesbaden, Hessische (früher Nassauische) Landes-bibliothek
- F : Paris, Bibliothèque de France - Paris, Bibliothèque de France, département de la musique
- GB : London, British Museum.
- Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek
Cursus philosophici encyclopaedia libris XXVII complectens universae philosopiae methodum, serie praeceptorum, regularum et commentariorum perpetua [...] Adornata opera ac studio Johannis-Henrici alstedii
- Herborn (Nassau), Christoph Corvin 1620 [col.: 1533-1570: passages musicaux] (16 exemplaires conservés)
- D : Bibliothek des Bischöflichen Priesterseminars, Fulda - Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbiblio-thek - Heidelberg, Universitätsbibliothek - Herborn/Dillkr., Bibliothek des Ev. Theol. Seminars - Fürstlich Oettingen-Wallerstein’sche, Harburg - Kiel, Universitätsbibliothek - Köln, Universität-und Stadtbibliothek - München, Musiksam-mlung der Bayerischen Staatsbibliothek - Marburg/Lahn, Univer-sitätsbibliothek - München, Bibliothek der Staatlichen Hochschule für Musik - Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek - Wiesbaden, Hessische (früher Nassauische) Landesbibliothek
- F : Versailles, Bibliothèque municipale
- GB: Oxford, Bodleian Library - Oxford, Christ Church
- US: Cincinnati, Ohio, Hebrew Union College library.
Triumphus bibliorum sacrorum seu encyclopaedia biblica [...] Authore Johanne-Henrico Alstedio
- Bartholomäus Schmidt 1625 [p. 148-155, passages musicaux, 8 ex.]
- Frankfurt, J. D. Zunner 1642
- D : Erlangen, Universitätsbibliothek - Göttingen, Niedersä-chsische Staats- und Universitätsbibliothek - Her-born/Dillkr., Bibliothek des Ev. Theol. Seminars - Hannover, Niedersä-chsische Landesbibliothek - Kiel, Universitätsbibliothek - München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek
- F : Paris, Bibliothèque de France
- GB: London, British Museum.
Johannis-Henrici Alstedi Compendium philosophicum, exhibens methodum, definitiones, canones, distinctiones et quaestiones, per universam philosophiam [...]
- Herborn (Nassau), Georg Corvin & Johann-Georg Muderspach 1626 [p. 1132-1158: passages musicaux] (10 exemplaires conservés)
- D : (ehem. In Marburg und Tübingen) - Bamberg, Staatsbibliothek - Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek - Herborn/Dillkr., Bibliothek des Ev. Theol. Seminars - Hannover, Niedersächsische Landesbi-bliothek - München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek - Stadtbücherei, Reutlingen - Tübingen, Universitätsbibliothek - Wiesbaden, Hessische (früher Nassauische) Landesbiblio-thek
- F : Paris, Bibliothèque de France, département de la musique.
- Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek
Johannis-Henrici Alstedi Encyclopaedia septem tomis distincata. I. Praecognita disciplinarum, libris quatuor. II. Philologia, libris sex. III. Philosophia theoritica, libris decem. IV. Philosophia practica, libris quatuor. V. Très superiores facultates, libris tribus. VI. Artes machanica, libris tribus. VII. Farragines disciplinarum, libris quinque
- Herborn (Nassau) 1630 [p. 1195-1211; p. 1924-1927: passages musicaux] (30 exemplaires conservés) Fac-similé, New York Piublic Library
- Lyon, Jean-Antoine Huguetan fils & Marc-Antoine Ravaud 1649 [Ioan. Henrici Alstedii scientiarum omnium encyclopaediae tomus primus (?-quatrième), (II) p. 619; (III) p. 687: passages musicaux]
Fac-similé, Bibliothèque nationale de France.
- D: Augsburg, Dominikanerkloster Heilig-Kreuz - Braunschweig, Stadtarchiv und Stadtbibliothek - Friburg i. Musikwissenschaftliches Seminar der Universität – Harburg, Fürstlich Oettingen-Wallerstein’sche, Göttin-gen, Niedersä-chsische Staats- und Universitätsbibliothek - Heidelberg, Universitätsbibliothek - Hannover, Niedersächsische Landes-bibliothek - Köln, Universität-und Stadtbibliothek - München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek - München, Musiksammlung der Bayerischen Staatsbibliothek - München, Bibliothek des Deutschen Museums - Marburg/Lahn, Universitätsbibliothek - Staatlische Bibl., Passau - Pommersfelden, Graf von schönborn’sche Schloßbibliothek - Regensburg, Staatliche bibliothek (früher Kreisbibliothek) - Rostock, Universitätsbibliothek - Tübingen, Universitätsbibliothek - Wiesbaden, Hes-sische (früher Nassauische) Landesbibliothek - Würtburg, Universitätsbi-bliothek
- F : Grenoble, Biblio-thèque municipale - Lille, Bibliothèque municipale - Paris, Bibliothèque de France, département de la musique - Versailles, Bibliothèque municipale
- GB: Cambridge, Magdalene College - Glasgow, Euing Musical library - London, British Museum
- P : Mafra, Bibl. do palácio nacional.
- Fac-similé, Bibliothèque municipale dez Lyon
Templus musicum: or the musical synopsis of the learned and famous Johannes Henricus Alstedius, being a compendium of the rudiments both of the mathematical and practical part of musick: of which subject not any book is extant in our English tongue. Faithfully translated out of Latin by John Birchensha. Philomath [...]
- London, Will. Godbid, for Peter Dring 1694 (22 exemplaires conservés)
- B : Bruxelles, Bibliothèque Royale
- F : Paris, Bibliothèque de France - Paris, Bibliothèque de France, département de la musique
- GB: Cambridge, Gonville & Cains College - Cambridge, Pendlebury Library - Cambridge, University Library - Glasgow, Euing Musical library - Glasgow, Trinity College - London, Royal Academy of Music - London, British Museum - Manchester, Public Library
- US: Ann Arbor, Mich., William L. Clements Library University of Michigan - US: Boston, Mass., Music Departement, Boston Public Library - New York, N. Y., Music Division, New York Public Library . - Rochester, N.Y., Sibley Music Library, Eastman School of Music - San Francisco, Calif., The Frank V. De Bellis Collection, San Francisco State College - San Marino, Calif., Henry E. Huntington Library and Art Gallery - University Park, Penn., The Pensylvania State University Library - Washington, D.C., Music Division, Library of Congress
Tomus Tertius Encyclopædiæ, In Quo Philosophia Theoretica Decem istis libris traditur: I. Metaphysica. II. Pneumatica. III. Physica. IV. Arithmetica. V. Geometria. VI. Cosmographia. VII. Uranometria. VIII. Geographia. IX. Optica. X. Musica. 1630.
Ms. 2813, Ouseley 65, Oxford, Bodleian Library. F. 1a-38a Compendium musicae (traduit du latin en persan)

Autres écrits (partiel)
Alstedt Johann Heinrich, Clavis artis Lullianae. et verae logices duos in libellos tributa. Id est, solida dilucidatio artis. magnae, generalis, et ultimae, quam Raymundus Lullius invenit, ut esset quarumcunque artium et scientiarum clavigera et serperastra: edita in usum et gratiam eorum, qui impendiò delectantur compendiis, et confusionem sciolorum, qui juventutem fatigant dispendiis. Straßburg 1609; Hildesheim, Olms 1983 [viii-182 p.] Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek.
Joan. Henrici Alstedi[i] Systema Mnemonicum Duplex: I. Minus, Succincto praeceptorum ordine Quatuor libris adornatum. II. Maius, pleniore praeceptorum Methodo, & Commentariis scriptis ad praeceptorum illustrationem adornatum Septem libris. In Quibus artis memorativae praecepta plene & methodice traduntur ... Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek
Joannis-Henrici Alstedii Consiliarius Academicus Et Scholasticus: Id est, Methodus Formandorum Studiorum : Continens Commonefactiones, Consilia, Regulas, Typos, Calendaria, Diaria, De ratione bene discendi & ordine studiorum recte instituendo: perpetuis Tabulis adornata: in gratiam Studiosorum tam Academicorum quam trivialium in Scholis particularibus, ut vocant, Zetznerus, Argentorati 1610. Fac-similé Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena (ThULB) für Historische Bestände
Compendium physicae in quinque partes tributum ; congestum maximam partem e Julii Caesaris Scaligeri exotericarum exercitationum lib. 15 de subtilitate ... Digitale Sammlungen der Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg.
Panacea Philosophica : Id Est, Facilis, Nova, Et Accurata Methodus docendi & discendi universam Encyclopaediam, Septem sectionibus distincta. Herbornae Nassoviorum 1610. Fac-similé numérisé, Sächsische Landesbibliothek – Staats- und Universitätsbibliothek Dresden (SLUB)
Joannis-Henrici Alstedii Consiliarius Academicus Et Scholasticus: Id est, Methodus Formandorum Studiorum : Continens Commonefactiones, Consilia, Regulas, Typos, Calendaria, Diaria, De ratione bene discendi & ordine studiorum recte instituendo: perpetuis Tabulis adornata: in gratiam Studiosorum tam Academicorum quam trivialium in Scholis particularibus, ut vocant. Zetznerus, Argentorati 1610. Fac-similé Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek Jena (ThULB) für Historische Bestände
Compendium Grammatices Latinae, Harmonice conformatae, & succincta methodo comprehensae : Quam non inepte quis dixerit Mauritio-Philippo-Rameam. In illustri Herbornaea publicae censurae subiectum. Forschungsbibliothek Gotha
Compendium I. Systematis Logici, de septem instrumentorum Logicorum architectura & fabrica. II. Gymnasii Logici, de applicatione instrumentorum Logicorum dianoëtica & mnemonica, uno libro explicati ... in octo libros digestum ... / Authore Joh. Henrico Alstedio. Herbornae Nassoviorum : [Corvinus], 1611 (Fac-similé Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel)
Metaphysicae Brevissima Delineatio: Semel atque iterum ad disputandum publicè proposita. Herbornae Nassoviorum : [Corvinus], 1611 Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek
Methodus SS. Theologiae In sex Libros tributa : In Quorum I. Theologia Naturalis. II. Theologia Catechetica. III. Theologia Didactica seu Loci Communes. IIII. Soterologia seu Scholae Tentationum, & Casus conscientiae. V. Prophetica, ubi Rhetorica & Biographia Ecclesiastica. VI. Theologia Acroamatica. Johann Heinrich Alsted (1588-1638). Digitale Sammlungen der Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg
Trigae canonicae : Quarum prima est dilucida artis mnemologiae ... explicatio et applicatio; secunda, est artis Lullianae a multis neglectae et nescio quo edicto proscriptae, architectura et usus locupletissimus, tertia est artis oratoriae novum magisterium. Francofurti : Hummius, Richter, 1612. Fac-similé Münchener Digitalisierungszentrum - Digitale Bibliothek
Bibliographie
Eitner Robert (1832-1905), Biographisch-Bibliographisches Quellen-Lexikon der Musiker und Musikgelehrten. Leipzig 1900-1904 [10 v.]; New York, 1947 [10 v.]; Graz, Akademische Druck- u. Verlagsanstalt 1959 [11 v.]
Frick Robert, Brunotte Heinz & WeberOtto (éd.), Evangelisches Kirchenlexikon. Göttingen, Vandenhoek & Ruprecht 1956-1961 [4 v.].
Gatti Guido Maggiorino (1892-1973) & Basso Alberto (*1931, dir.), La musica [6 v.]. Torino, Unione tipografico 1966-1971.
Michel François (*1926), Lesure François (1923-2001) & Fédorov Vladimir (1901-1979), Encyclopédie de la musique. Fasquelle, Paris 1958-1961.
Riemann Hugo (1859-1919), Musik-Lexikon. Mainz, London, New York, Paris, B. Schott’s Söhne 1959-1967.
Sadie Stanley (*1930, dir.), The New Grove dictionary of music and musicians. Macmillan Publishers, London, New-York 1980 [20 v.]; 2001 [29 v.].
Schacht Matthias Henriksen (1660-1700), Musicus Danicus. København, H. Hagerup 1928.
Singer Hans Wolfgang (*1867), Allgemeiner Bildniskatalog. Leipzig, Karl W. Hiersemann 1930-1936 [14 v., 28 cm]; 1937-1938 [5 v.]
Jean-Marc Warszawski
Dictionnaire des écrits relatifs à la musique
Novembre 1995-8 août 2021.
À propos - contact |
S'abonner au bulletin
| Biographies de musiciens | Encyclopédie musicale | Articles et études | La petite bibliothèque | Analyses musicales | Nouveaux livres | Nouveaux disques | Agenda | Petites annonces | Téléchargements | Presse internationale | Colloques & conférences | Collaborations éditoriales | Soutenir musicologie.org.
Musicologie.org,56 rue de la Fédération, 93100 Montreuil. ☎ 06 06 61 73 41.
ISSN 2269-9910.
Dimanche 9 Novembre, 2025

